şiddetli adet ağrısı ne demek?

İşte şiddetli adet ağrısı (dismenore) hakkında kapsamlı bir makale:

Şiddetli Adet Ağrısı (Dismenore)

Dismenore, adet dönemlerinde görülen ağrılı kramplardır. Birçok kadının hayatının bir döneminde deneyimlediği bu durum, bazı kadınlarda günlük yaşamı önemli ölçüde etkileyebilir. Hafif rahatsızlıktan dayanılmaz ağrıya kadar değişen şiddetlerde olabilir.

Türleri

Dismenore temelde ikiye ayrılır:

• Primer Dismenore: Altta yatan herhangi bir pelvik patoloji olmaksızın görülen adet ağrısıdır. Genellikle ergenlik döneminde, ilk adet görmeye başlanmasıyla ortaya çıkar. Prostaglandinler adı verilen hormon benzeri maddelerin aşırı üretimiyle ilişkilidir. Bu maddeler, rahim kaslarının kasılmasına neden olarak ağrıya yol açar.
• Sekonder Dismenore: Altta yatan bir pelvik rahatsızlığa bağlı olarak gelişen adet ağrısıdır. Daha sonraki yaşlarda ortaya çıkma eğilimindedir ve primer dismenoreye göre daha şiddetli olabilir.

Nedenleri

• Primer Dismenore Nedenleri:

  • Prostaglandinler: Rahim kaslarının kasılmasını tetikleyerek ağrıya neden olur.
  • Lökotrienler: Ağrı ve inflamasyona katkıda bulunur.
  • Rahim kasılmaları: Kan akışını azaltarak ağrıya yol açar.

• Sekonder Dismenore Nedenleri:

  • Endometriozis: Rahim iç tabakasının (endometrium) rahim dışında büyümesi.
  • Adenomyozis: Endometrium dokusunun rahim kas duvarının içine büyümesi.
  • Uterus Miyomları (Leiomyomlar): Rahimde oluşan iyi huylu tümörler.
  • Pelvik İnflamatuar Hastalık (PID): Üreme organlarının enfeksiyonu.
  • Servikal Stenoz: Serviksin (rahim ağzı) daralması.
  • Rahim İçi Araç (RİA): Özellikle bakırlı RİA kullanımı bazı kadınlarda adet ağrılarını artırabilir.
  • Doğumsal Anomaliler: Üreme organlarındaki yapısal sorunlar.

Belirtileri

Dismenorenin belirtileri kişiden kişiye değişebilir. En sık görülen belirtiler şunlardır:

• Alt karın bölgesinde kramplar veya ağrı.
• Sırt ağrısı.
• Bacak ağrısı.
• Bulantı ve kusma.
• İshal veya kabızlık.
• Baş ağrısı.
• Baş dönmesi.
• Yorgunluk.
• Halsizlik.
• Huzursuzluk.

Ağrı genellikle adet başlamadan birkaç saat veya bir gün önce başlar ve adet döneminin ilk birkaç günü boyunca devam eder.

Tanı

Dismenore tanısı genellikle hastanın tıbbi öyküsü ve fiziksel muayenesi ile konulur. Doktor, ağrının şiddeti, süresi ve diğer belirtiler hakkında sorular soracaktır. Sekonder dismenore şüphesi varsa, ek testler istenebilir:

• Pelvik Muayene: Üreme organlarının fiziksel olarak incelenmesi.
• Ultrason: Rahim, yumurtalıklar ve diğer pelvik organların görüntülenmesi.
• Laparoskopi: Karın içine küçük bir kesiden bir kamera yerleştirilerek pelvik organların doğrudan incelenmesi. (Genellikle daha karmaşık durumlarda kullanılır.)
• Histeroskopi: Rahim içine bir kamera yerleştirilerek rahim iç yüzeyinin incelenmesi.
• MR (Manyetik Rezonans Görüntüleme): Yumuşak dokuların detaylı görüntülenmesi için kullanılır.

Tedavi

Dismenore tedavisinin amacı, ağrıyı hafifletmek ve yaşam kalitesini artırmaktır. Tedavi seçenekleri, ağrının şiddetine, nedenine ve hastanın genel sağlık durumuna bağlı olarak değişir.

• Ağrı Kesiciler:

  • Nonsteroidal Antiinflamatuar İlaçlar (NSAID'ler): İbuprofen, naproksen gibi ilaçlar, prostaglandinlerin üretimini azaltarak ağrıyı hafifletir. Adet başlamadan önce alınmaya başlanması daha etkili olabilir.
  • Parasetamol: Hafif ağrılar için kullanılabilir, ancak NSAID'ler kadar etkili olmayabilir.

• Hormonal Tedaviler:

  • Doğum Kontrol Hapları: Östrojen ve progesteron içeren doğum kontrol hapları, yumurtlamayı baskılayarak prostaglandin üretimini azaltır ve adet ağrılarını hafifletir.
  • Progesteron İçeren RİA: Rahim içine yerleştirilen progesteron salgılayan RİA, adet kanamasını azaltarak ağrıları hafifletebilir.
  • GnRH Analogları: Şiddetli endometriozis vakalarında kullanılan, geçici olarak menopozu taklit eden ilaçlardır.

• Cerrahi Tedavi: Sekonder dismenorenin altında yatan neden (örneğin, endometriozis, miyomlar) cerrahi olarak tedavi edilebilir.

• Diğer Tedavi Yöntemleri:

  • Isı Uygulama: Karın bölgesine sıcak su torbası veya sıcak bir havlu uygulamak kasları gevşeterek ağrıyı hafifletebilir.
  • Egzersiz: Düzenli egzersiz, kan dolaşımını artırarak ve endorfin salgılanmasını sağlayarak ağrıyı azaltabilir.
  • Beslenme: Sağlıklı ve dengeli beslenme, özellikle kalsiyum, magnezyum ve omega-3 yağ asitleri açısından zengin besinler tüketmek ağrıyı hafifletebilir.
  • Akupunktur: Bazı kadınlar için akupunkturun ağrıyı azaltmada etkili olduğu gösterilmiştir.
  • Bitkisel Tedaviler: Zencefil, papatya ve rezene gibi bitkisel takviyelerin adet ağrılarını hafiflettiği yönünde bazı kanıtlar bulunmaktadır. Ancak, bitkisel tedavilerin kullanımı konusunda mutlaka bir doktora danışılmalıdır.
  • Yoga ve Meditasyon: Stresi azaltarak ve rahatlamayı teşvik ederek ağrıyı hafifletebilir.
  • Transkutanöz Elektriksel Sinir Uyarımı (TENS): Cilt üzerine yerleştirilen elektrotlar aracılığıyla düşük voltajlı elektrik akımı verilerek ağrıyı azaltmaya yardımcı olabilir.

Ne Zaman Doktora Başvurmalı?

Aşağıdaki durumlarda doktora başvurmak önemlidir:

• Adet ağrıları günlük yaşamı önemli ölçüde etkiliyorsa.
• Ağrı kesicilerle geçmeyen şiddetli ağrı varsa.
• Ağrılar giderek kötüleşiyorsa.
• Ateş, titreme, şiddetli kanama veya vajinal akıntı gibi ek belirtiler varsa.
• Hamilelik şüphesi varsa.
• Altta yatan bir pelvik rahatsızlık şüphesi varsa.

Önleme

Primer dismenoreyi önlemek için kesin bir yöntem olmamakla birlikte, bazı yaşam tarzı değişiklikleri ve önlemler ağrıyı hafifletmeye yardımcı olabilir:

• Sağlıklı ve dengeli beslenme.
• Düzenli egzersiz.
• Stresi yönetme teknikleri uygulama.
• Sigara içmemek ve alkol tüketimini sınırlamak.
• Sıcak uygulamalar yapmak.

Bu bilgiler genel bilgilendirme amaçlıdır ve bir doktorun tavsiyesinin yerine geçmez. Herhangi bir sağlık sorunu yaşadığınızda mutlaka bir doktora danışınız.